Us艂ugi Danych i SMS w GSM
Dane komutowane obwodowo (CSD), us艂uga wiadomo艣ci kr贸tkich (SMS) i us艂ugi dodatkowe.
Poza G艂osem: 艢wit Mobilnych Danych w Cyfrowym 艢wiecie
G艂贸wnym motorem nap臋dowym stworzenia standardu GSM by艂o zapewnienie lepszego, bezpiecznego i jednolitego systemu mobilnej komunikacji g艂osowej. Jednak jego cyfrowa architektura kry艂a w sobie ukryty potencja艂, kt贸ry ostatecznie mia艂 odmieni膰 nasz 艣wiat. W przeciwie艅stwie do czysto analogowych sieci 1G, sie膰 cyfrowa przesy艂a wszystko, 艂膮cznie z g艂osem, jako strumie艅 danych (bit贸w). Ta fundamentalna cecha oznacza艂a, 偶e ta sama infrastruktura sieciowa, zbudowana do rozm贸w, mog艂a by膰 r贸wnie偶 wykorzystana do wysy艂ania i odbierania innych form informacji cyfrowej.
Ta zdolno艣膰 da艂a pocz膮tek pierwszej generacji mobilnych us艂ug danych. Chocia偶 prymitywne w por贸wnaniu z dzisiejszymi standardami pr臋dko艣ci gigabitowych i natychmiastowej 艂膮czno艣ci, te us艂ugi 2G by艂y rewolucyjne. Stworzy艂y podwaliny pod 艣wiat, w kt贸rym telefon by艂 czym艣 wi臋cej ni偶 urz膮dzeniem do rozm贸w; by艂 portalem do informacji cyfrowej. Kluczowe us艂ugi i funkcje zorientowane na dane, wprowadzone przez GSM, mo偶na og贸lnie podzieli膰 na trzy g艂贸wne kategorie:
- Dane Komutowane Obwodowo (CSD): Oryginalna metoda "dzwonienia" do internetu lub innej us艂ugi danych przez sie膰 GSM.
- Us艂uga Kr贸tkich Wiadomo艣ci (SMS): Zaskakuj膮co udany system wiadomo艣ci tekstowych, kt贸ry na zawsze zmieni艂 komunikacj臋.
- Us艂ugi Dodatkowe: Zestaw inteligentnych funkcji sieciowych, kt贸re wzbogaci艂y podstawow膮 us艂ug臋 g艂osow膮 o dodatkowe funkcjonalno艣ci, takie jak identyfikacja numeru dzwoni膮cego i po艂膮czenia oczekuj膮ce.
Analiza 1: Dane Komutowane Obwodowo (CSD) - Era Mobilnego Dial-Upu
Pierwsza pr贸ba 艣wiadczenia us艂ug danych w sieci GSM odby艂a si臋 za po艣rednictwem Danych Komutowanych Obwodowo, czyli CSD. Aby zrozumie膰 CSD, najlepiej my艣le膰 o tym dok艂adnie jak o staromodnym po艂膮czeniu modemowym przez lini臋 stacjonarn膮, ale realizowanym bezprzewodowo. By艂 to mobilny odpowiednik s艂yszenia znajomych pisk贸w i d藕wi臋k贸w, gdy komputer 艂膮czy艂 si臋 z internetem.
CSD dzia艂a na tej samej zasadzie co tradycyjne po艂膮czenie g艂osowe. Kiedy inicjowa艂e艣 po艂膮czenie CSD, sie膰 GSM ustanawia艂a dedykowany, nieprzerwany obw贸d od ko艅ca do ko艅ca mi臋dzy Twoim urz膮dzeniem mobilnym a miejscem docelowym (na przyk艂ad bankiem modem贸w Dostawcy Us艂ug Internetowych). Ten dedykowany "kana艂" by艂 zarezerwowany wy艂膮cznie dla Twojej sesji danych na ca艂y czas jej trwania, niezale偶nie od tego, czy aktywnie pobiera艂e艣 plik, czy tylko czyta艂e艣 stron臋 internetow膮. W zasadzie wykonywa艂e艣 "po艂膮czenie danych".
- Alokacja Zasob贸w: Po艂膮czenie wykorzystywa艂o jeden kana艂 ruchowy o pe艂nej szybko艣ci (), ten sam rodzaj zasobu co w przypadku rozmowy g艂osowej.
- Model Rozliczeniowy: Poniewa偶 zas贸b sieciowy by艂 zaj臋ty na wy艂膮czno艣膰, rozliczenie za CSD opiera艂o si臋 na czasie, tak jak w przypadku rozmowy telefonicznej. P艂aci艂e艣 za ka偶d膮 minut臋 po艂膮czenia, niezale偶nie od tego, ile danych faktycznie przes艂a艂e艣. To sprawia艂o, 偶e us艂uga by艂a droga dla zastosowa艅 innych ni偶 kr贸tkie, sporadyczne transfery danych.
Standardowa pr臋dko艣膰 po艂膮czenia CSD wynosi艂a zaledwie (kilobit贸w na sekund臋). By艂a to pr臋dko艣膰 wielokrotnie ni偶sza ni偶 w typowych modemach w tamtym czasie i jest niesko艅czenie wolna w por贸wnaniu z nowoczesnymi pr臋dko艣ciami 4G czy 5G. Ogranicza艂o to praktyczne zastosowanie do aplikacji wymagaj膮cych bardzo ma艂ej przepustowo艣ci, takich jak:
- Wysy艂anie i odbieranie e-maili tekstowych na pod艂膮czonym laptopie.
- Wysy艂anie faks贸w z przeno艣nej maszyny faksowej lub laptopa.
- Wczesne zdalne zastosowania dla przemys艂u i telemetrii (np. zdalny czujnik odsy艂aj膮cy ma艂y odczyt danych).
- Podstawowe przegl膮danie stron tekstowych za pomoc膮 protoko艂u WAP (Wireless Application Protocol).
Aby zaradzi膰 powa偶nym ograniczeniom pr臋dko艣ci standardowego CSD, wprowadzono ulepszenie o nazwie HSCSD. By艂 to sprytny spos贸b na zwi臋kszenie pr臋dko艣ci danych za pomoc膮 techniki zwanej lub alokacj膮 wieloszczelinow膮.
Zamiast przydziela膰 u偶ytkownikowi tylko jedn膮 szczelin臋 czasow膮 TDMA, sie膰 obs艂uguj膮ca HSCSD mog艂a przydzieli膰 dwie, trzy, a nawet cztery szczeliny czasowe jednocze艣nie dla pojedynczej sesji danych. To skutecznie mno偶y艂o pr臋dko艣膰 po艂膮czenia. Na przyk艂ad:
- U偶ycie dw贸ch szczelin czasowych dawa艂o pr臋dko艣膰 .
- U偶ycie czterech szczelin czasowych mog艂o da膰 pr臋dko艣膰 do .
Cho膰 by艂o to znacz膮ce ulepszenie, HSCSD mia艂o swoje wady. Zajmowanie wielu szczelin czasowych oznacza艂o zu偶ywanie wi臋kszej ilo艣ci zasob贸w sieciowych, wi臋c operatorzy naliczali za t臋 us艂ug臋 wy偶sze op艂aty. Dodatkowo, wymaga艂o to, aby nadajnik telefonu by艂 aktywny przez znacznie wi臋ksz膮 cz臋艣膰 ka偶dej ramki TDMA, co prowadzi艂o do znacznego wzrostu zu偶ycia energii i szybkiego wyczerpywania baterii. HSCSD by艂o us艂ug膮 niszow膮 i ostatecznie technologi膮 przej艣ciow膮, poniewa偶 艣wiat zmierza艂 ju偶 w kierunku bardziej wydajnych danych pakietowych.
Analiza 2: Us艂uga Kr贸tkich Wiadomo艣ci (SMS) - Niespodziewany Hit
呕adna us艂uga nie zdefiniowa艂a ery 2G bardziej ni偶 SMS. To, co zacz臋艂o si臋 jako prosta, prawie niezauwa偶ona funkcja dla operator贸w sieci do wysy艂ania powiadomie艅 serwisowych do abonent贸w, eksplodowa艂o w globalny fenomen komunikacyjny. Dowiod艂o to, 偶e czasem najbardziej wp艂ywowe technologie s膮 najprostsze.
Klucz do sukcesu i elegancji SMS le偶y w sposobie jego transportu przez sie膰. W przeciwie艅stwie do rozmowy g艂osowej czy sesji CSD, kt贸re wymagaj膮 dedykowanego kana艂u ruchowego (TCH), wiadomo艣ci SMS podr贸偶uj膮 "na barana" po sieci.
Konkretnie, wiadomo艣ci SMS s膮 wysy艂ane przez Niezale偶ny Dedykowany Kana艂 Steruj膮cy (SDCCH). Jest to ten sam kana艂, kt贸ry s艂u偶y do obs艂ugi zestawiania po艂膮cze艅 i aktualizacji po艂o偶enia. Poniewa偶 ten kana艂 sygnalizacyjny jest oddzielony od g艂贸wnych kana艂贸w ruchowych, ma to kilka kluczowych zalet:
- Mo偶esz wysy艂a膰 i odbiera膰 wiadomo艣ci tekstowe nawet w trakcie rozmowy telefonicznej.
- Wykorzystuje on niewykorzystan膮 w innym przypadku pojemno艣膰 na 艣cie偶kach kontrolnych sieci, co czyni go bardzo efektywnym pod wzgl臋dem zasob贸w dla operatora.
Innym krytycznym komponentem systemu SMS jest . SMSC to sieciowa baza danych i serwer, kt贸ry dzia艂a na zasadzie "przechowaj i przeka偶". Proces wygl膮da nast臋puj膮co:
- Kiedy wysy艂asz wiadomo艣膰 tekstow膮, Tw贸j telefon przesy艂a j膮 do SMSC Twojego operatora.
- SMSC odbiera wiadomo艣膰 i wysy艂a zapytanie do HLR, aby dowiedzie膰 si臋 o lokalizacji telefonu odbiorcy.
- Nast臋pnie pr贸buje przekaza膰 wiadomo艣膰 do MSC/VLR, gdzie odbiorca jest aktualnie zlokalizowany, a te dostarczaj膮 j膮 do jego aparatu.
- Je艣li telefon odbiorcy jest wy艂膮czony lub poza zasi臋giem sieci, SMSC przechowuje wiadomo艣膰. B臋dzie okresowo ponawia膰 pr贸b臋 wys艂ania wiadomo艣ci przez okre艣lony czas (np. 24-48 godzin), a偶 zostanie pomy艣lnie dostarczona.
Ten mechanizm "przechowaj i przeka偶" czyni SMS niezwykle niezawodn膮 form膮 komunikacji, poniewa偶 wiadomo艣ci rzadko s膮 tracone, nawet je艣li odbiorca jest tymczasowo niedost臋pny.
Ikoniczny limit 160 znak贸w w wiadomo艣ci SMS jest bezpo艣rednim wynikiem jego projektu pod k膮tem wydajno艣ci na kana艂ach sygnalizacyjnych. Aby wiadomo艣ci by艂y ma艂e, GSM u偶ywa specjalnego 7-bitowego zestawu kodowania znak贸w (alfabet 7-bitowy GSM). Maksymalny rozmiar 艂adunku danych dla wiadomo艣ci SMS wynosi 140 oktet贸w (140 * 8 = 1120 bit贸w). U偶ywaj膮c 7-bitowych znak贸w, ta przestrze艅 mo偶e pomie艣ci膰 znak贸w. Dla j臋zyk贸w wymagaj膮cych znak贸w spoza tego podstawowego zestawu (np. dla znak贸w z polskimi ogonkami), u偶ywane jest 16-bitowe kodowanie Unicode (UCS-2), co zmniejsza limit do znak贸w na segment wiadomo艣ci.
Analiza 3: Us艂ugi Dodatkowe - Inteligencja dla Rozm贸w G艂osowych
Us艂ugi Dodatkowe to zestaw funkcji, kt贸re wzbogacaj膮 podstawow膮 funkcjonalno艣膰 rozmowy g艂osowej. S膮 one kontrolowane przez abonenta i zarz膮dzane przez inteligentny rdze艅 sieci (MSC i powi膮zane bazy danych). S膮 to funkcje, kt贸re dzi艣 cz臋sto bierzemy za pewnik, ale w erze 2G by艂y znacz膮cymi dodatkami, zamieniaj膮c prosty telefon w pot臋偶ne narz臋dzie komunikacji.
- Prezentacja Identyfikacji Linii Dzwoni膮cej (CLIP) / Caller ID: Us艂uga ta prezentuje numer telefonu osoby dzwoni膮cej na ekranie Twojego telefonu, zanim odbierzesz. Sie膰 pobiera numer dzwoni膮cego i do艂膮cza go do komunikatu sygnalizacyjnego zestawiania po艂膮czenia wysy艂anego do Twojego urz膮dzenia.
- Restrykcja Prezentacji Identyfikacji Linii Dzwoni膮cej (CLIR): To przeciwie艅stwo CLIP. Pozwala dzwoni膮cemu uniemo偶liwi膰 wy艣wietlanie jego numeru na telefonie odbiorcy. Jest to funkcja prywatno艣ci aktywowana przez dzwoni膮cego przed wykonaniem po艂膮czenia, zazwyczaj przez wybranie specjalnego prefiksu.
- Po艂膮czenie Oczekuj膮ce (CW): Ta us艂uga powiadamia Ci臋 o po艂膮czeniu przychodz膮cym, gdy ju偶 prowadzisz inn膮 rozmow臋, zazwyczaj za pomoc膮 sygna艂u d藕wi臋kowego. Daje Ci mo偶liwo艣膰 zawieszenia bie偶膮cej rozmowy i odebrania nowego po艂膮czenia, lub zignorowania go.
- Zawieszenie Po艂膮czenia (CH): Pozwala na tymczasowe wstrzymanie trwaj膮cej rozmowy bez jej roz艂膮czania. Mo偶esz zawiesi膰 rozm贸wc臋, aby na przyk艂ad odebra膰 po艂膮czenie na innej linii lub skonsultowa膰 si臋 z kim艣 prywatnie przed wznowieniem rozmowy.
Ta rodzina us艂ug pozwala na automatyczne przekierowanie po艂膮cze艅 przychodz膮cych na inny numer telefonu (taki jak poczta g艂osowa, telefon biurowy lub inny numer kom贸rkowy). GSM obs艂uguje kilka warunk贸w przekierowania:
- Przekierowanie Bezwarunkowe (CFU): Wszystkie po艂膮czenia przychodz膮ce s膮 natychmiast przekierowywane na wskazany numer, bez dzwonienia Twojego telefonu. Przydatne, gdy wiesz, 偶e b臋dziesz niedost臋pny przez d艂u偶szy czas.
- Przekierowanie Gdy Zaj臋te (CFB): Po艂膮czenia przychodz膮ce s膮 przekierowywane tylko wtedy, gdy prowadzisz ju偶 inn膮 rozmow臋 (Twoja linia jest "zaj臋ta").
- Przekierowanie Gdy Nie Odbiera (CFNRy): Je艣li nie odbierzesz po艂膮czenia przychodz膮cego w okre艣lonym czasie (np. 20-30 sekund), jest ono automatycznie przekierowywane. Jest to mechanizm powszechnie u偶ywany do kierowania nieodebranych po艂膮cze艅 na poczt臋 g艂osow膮.
- Przekierowanie Gdy Nieosi膮galny (CFNRc): Je艣li po艂膮czenie przychodz膮ce nie mo偶e zosta膰 dostarczone do Twojego telefonu, poniewa偶 jest on wy艂膮czony lub poza zasi臋giem sieci, jest ono przekierowywane. Jest to kolejny cz臋sty pow贸d aktywacji poczty g艂osowej.
- Us艂uga Wielostronna (Po艂膮czenia Konferencyjne): Pozwala u偶ytkownikowi na utworzenie telekonferencji poprzez po艂膮czenie wielu po艂膮cze艅 przychodz膮cych lub wychodz膮cych w jedn膮 rozmow臋.
- Blokowanie Po艂膮cze艅: Pozwala abonentowi na blokowanie okre艣lonych typ贸w po艂膮cze艅, takich jak blokowanie wszystkich wychodz膮cych po艂膮cze艅 mi臋dzynarodowych w celu kontroli koszt贸w, lub blokowanie wszystkich po艂膮cze艅 przychodz膮cych podczas roamingu.